Page 62 - Tạp chí Năng lượng Mới số 204

nói riêng từ khá sớm, qua đó hé mở tín hóa du nhập từ bên ngoài vào nước của nắp hòm cho biết đó là hòm chứa
hiệu được minh chứng bằng vật chất ta ở 10 thế kỷ đầu Công nguyên. Đây xá lợi Phật được vua Tùy Văn Đế cho
của Phật giáo buổi đầu ở xứ Nghệ. cũng chính là một trong những cứ liệu rước và an trí trong bảo tháp trên núi
Hồ sơ đề nghị công nhận Bảo vật chứng minh cho sức sống mãnh liệt Tiên Du ở Giao Châu, năm Nhân Thọ
Quốc gia phân tích: Nhờ việc phát của văn hóa Đông Sơn trong đời sống thứ nhất (tức năm 601). Núi Tiên Du
hiện này, các nhà khoa học có thêm của cư dân Việt cổ trong 1.000 năm nay thuộc huyện Tiên Du, tỉnh Bắc
cứ liệu để nghiên cứu cách thức mai Bắc thuộc. Ninh. Mặc dù trong hòm không còn xá
táng hoàn chỉnh của Phật giáo ở Việt Hồ sơ cũng nhận định, nguồn gốc lợi nhưng đã có minh chứng rõ ràng
Nam. Qua các tài liệu, chúng ta biết của xá lợi ở tháp Nhạn được cho là bắt về việc xá lợi Phật từng được an trí
rằng, táng tục phổ biến của Phật giáo nguồn từ việc phân phát xá lợi của tại khu vực Bắc Ninh ngày nay. Các
qua các thời kỳ chủ yếu là hỏa táng. nhà Tùy. nhà nghiên cứu cho rằng, xá lợi vốn
Sau khi hỏa táng lấy lại một phần được an trí trong bảo tháp trên núi
than tro của hài cốt làm xá lợi. Tuy Dòng chữ hơn 1.400 tuổi Tiên Du, sau đó được di chuyển về
nhiên, táng tục này với nghi lễ của trên núi Tiên Du khu vực chùa Dâu thuộc Thuận Thành
nó như thế nào, còn quá mơ hồ qua ngày nay.
ghi chép của sử liệu. Đã có nhiều ngôi TS Nguyễn Văn Anh - giảng viên bộ Nếu xá lợi Đức Phật được chuyển
tháp thời Lý - Trần được khai quật môn Khảo cổ học, khoa Lịch sử, Phó đến núi Tiên Du từ đời nhà Tùy năm
nhưng hầu hết các dấu tích trong lòng Giám đốc phụ trách Bảo tàng Lịch sử - 601, tức đến nay đã hơn 1.400 năm, thì
tháp đã bị phá hủy, do vậy chưa có đủ Văn hóa, Trường ĐH Khoa học Xã hội còn sớm hơn cả chuyến đi Tây Trúc
cứ liệu để nghiên cứu táng thức Phật và Nhân văn, ĐH Quốc gia Hà Nội - chia (Ấn Độ cổ đại) thỉnh kinh của cao tăng

Hộp đựng xá lợi được phát hiện tại tháp Nhạn (Nghệ An) được công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2017 (nguồn: Cục Di sản Văn hóa cung cấp)
giáo Việt Nam. Phải tới khi khai quật sẻ nhiều thông tin bất ngờ trong cuộc Đường Tam Tạng (Trần Huyền Trang -
tháp Nhạn, chúng ta mới có đủ cứ trả lời phỏng vấn Báo VietNamNet Đường Tăng đời Đường) năm 627, tức
liệu vật chất để hiểu thêm táng thức ngày 3-6: “Kinh Kim quang minh nói: 1/4 thế kỷ.
Phật giáo Việt Nam giai đoạn đầu, mà “Xá lợi là thứ được hun đúc bằng sự Được biết, tuy xá lợi trong hòm đá
những ghi chép từ sử thành văn và tài tu hành giới, định, tuệ; là vật rất khó ở núi Tiên Du không còn, nhưng minh
liệu khảo cổ học trước đây chưa đáp có được, đó là ruộng phúc trên hết”. văn vẫn được bảo quản tốt, có giá trị
ứng được. Việc được trực tiếp chiêm bái xá lợi to lớn với giới nghiên cứu sử học và
Qua những nhận định của các nhà Phật sẽ nhanh chóng đạt được sự giác khảo cổ Việt Nam.
khảo cổ học, cách thức chôn xá lợi ngộ. Cũng chính bởi vậy, những nơi an Việc phát hiện hộp đựng xá lợi ở
được miêu tả như sau: “Hộp đựng xá trí xá lợi Phật được coi là nơi lưu giữ tháp Nhạn và văn khắc núi Tiên Du là
lợi được chôn trong một thân cây rỗng thánh tích, nơi thánh địa, nơi mà Phật minh chứng vật chất rõ ràng nhất cho
lòng, với cách thức chôn đứng. Phía tử mong ước trong cuộc đời ít nhất sự hiện diện sớm và tôn nghiêm của
trong lòng cây gỗ là than tro lẫn đất”. được một lần hành hương tới. Phật giáo tại Việt Nam. Không chỉ là
Một táng thức hoàn chỉnh như vậy rõ Khi được hỏi: Ở Việt Nam có xá lợi hiện vật thiêng liêng, xá lợi còn là biểu
ràng có nhiều nét gần gũi với táng tục của đức Phật Thích Ca Mâu Ni không? tượng của tâm linh và ánh sáng từ bi
Việt Nam cổ truyền. Phải chăng đã có TS Nguyễn Văn Anh nói: Câu trả lời là đã hòa nhập rất sâu vào lịch sử dân
sự kết hợp mang tính kế thừa giữa có. Đã có bằng chứng cho thấy ít nhất tộc. Dù trong lòng đất hay giữa lòng
táng thức của cư dân thời Đông Sơn 2 nơi ở Việt Nam từng an trí xá lợi người, xá lợi Đức Phật vẫn luôn là linh
với quan tài thân cây khoét rỗng và Phật, đó là Tiên Du (Bắc Ninh) và Nam tượng của sự thanh tịnh, tỉnh thức và
táng thức hỏa táng - xá lợi của Phật Đàn (Nghệ An). Tại Thuận Thành, năm tình thương vô biên của vĩ nhân vĩ đại
giáo Ấn Độ qua trung gian Trung Hoa? 2004, khi đào đất làm gạch người dân nhất lịch sử nhân loại.
Nếu đúng như vậy, thì đây là một hiện đã phát hiện hòm bằng đá đựng xá (Xem tiếp số 205,
tượng Việt hóa điển hình yếu tố văn lợi Phật. Minh văn khắc ở mặt trong ra ngày thứ Ba, 22-7-2025)

62 NĂNG LƯỢNG MỚI Số 204 (8-7-2025)