Page 59 - Tạp chí Năng lương Mới số 201
P. 59
viên say mê nghiệp diễn đến cháy lòng tại Đoàn Nghệ thuật Truyền thống Huế Định mệnh của những
và một giảng viên tận tụy với nghề. Còn với mong muốn cùng chị gái là NSƯT tuyệt tác
em trai chị - La Thanh Hùng - lại nổi bật La Cẩm Vân khôi phục lại vốn cổ của
với những tuyệt tác mặt nạ tuồng, dẫu sân khấu tuồng Huế. Anh đã cùng với Nhìn La Thanh Hùng say mê với
anh từng là diễn viên, đạo diễn, giảng những người trong gia đình xây dựng từng nét vẽ trên mặt nạ, mới hiểu được
viên nghệ thuật tuồng. thành công nhiều vở diễn tuồng, trong tâm huyết và mong muốn bảo tồn, lan
Năm 1972, vừa tròn 8 tuổi, anh được đó vở tuồng lịch sử “Sóng ngầm trong tỏa những giá trị độc đáo của nghệ
cha mình là NSƯT La Cháu đưa vào lớp phủ Chúa” do anh làm đạo diễn đã thuật tuồng Huế của anh. Đối với sân
Đồng Ấu để học tuồng và múa hát cung xuất sắc dành giải A tại Hội khấu tuồng, nghệ thuật vẽ mặt nạ
đình, với mong muốn anh sẽ là người kế diễn sân khấu chuyên cũng là đỉnh cao của người
tục gìn giữ những giá trị di sản mà cả gia nghiệp toàn quốc Không chỉ là một nghệ sĩ. Với mỗi vai diễn,
đình đã trót gửi nghiệp đam mê. Được tổ chức tại Đà nghệ sĩ tuồng đầy tài người nghệ sĩ phải học
sự tận tâm dạy dỗ của những người thầy Nẵng. Vừa làm vẽ mặt nạ bằng cách
“có nghề”, năng khiếu bẩm sinh của La đạo diễn vừa năng, La Thanh Hùng còn tự nhớ, tự học màu
Hùng ngày càng được bộc lộ rõ nét. Sau làm diễn viên, là đạo diễn của hàng chục vở sắc và thứ tự, chi
khi đất nước hoàn toàn thống nhất, anh năm 2004 tuồng. Điều nổi bật nhất, anh tiết các bước kẻ,
vẫn tiếp tục kẻ mặt nạ, tiếp tục diễn, anh khi hóa thân còn là người cầm cọ vẽ mặt cho rồi tự mày mò, tìm
xem đó như là hạnh phúc của người vào vai vua chính mình và nhiều diễn viên tòi kẻ theo các vai
nghệ sĩ. Năm 1987, anh được cử làm Tự Đức trong khác, giúp họ chuyển tải diễn mà các nghệ
Trưởng đoàn tuồng Thanh Bình. Năm vở tuồng “Bùi nhân đi trước đã
1991, Đoàn tuồng Thanh Bình cũng tan Viện” anh được trọn vẹn cảm xúc nhân thực hiện. Những mặt
rã. Anh khăn gói ra Hà Nội học đạo diễn trao Huy chương vật nhất. nạ tuồng được vẽ trực
sân khấu với mong muốn tìm cơ hội Bạc. Năm 2013, vở tiếp trên khuôn mặt diễn
khôi phục vốn cổ của cha ông. tuồng “Nỗi niềm đấng viên, hay vẽ trên những mặt
Năm 1993, với vai diễn Châu Xương quân vương” của anh đã được nạ giấy đều như là một tuyệt tác mỹ
anh đã được trao Huy chương Vàng trao Huy chương Bạc (không có Huy thuật mang đầy đủ những giá trị chân -
trong hội diễn các trích đoạn tuồng - chương Vàng) trong Hội diễn sân khấu thiện - mỹ, được sáng tạo dựa trên từng
chèo hay tổ chức tại Huế. Không dừng tuồng và dân ca kịch chuyên nghiệp hình tượng của nhân vật sân khấu.
lại ở đó, năm 1995, trong đợt hội diễn toàn quốc tổ chức tại Bình Định. Để kẻ được mặt nạ tuồng, người
sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc tổ Cứ thế, hàng trăm vai diễn, hàng nghệ sĩ phải hiểu được quy luật phối
chức tại Huế, anh tiếp tục dành được trăm vở tuồng với hàng trăm chiếc màu, đặc trưng nhân vật, nội dung vở
Huy chương Bạc khi hóa thân vào vai mặt nạ đưa anh lần lượt đi qua cuộc diễn. Trong các vở tuồng cổ, thể loại mặt
hề Xíu trong vở tuồng “Đặng Huy Trứ”. đời tuồng lắm trầm luân lúc nào không nạ phải vẽ theo những quy định, chuẩn
Năm 1997, sau khi tốt nghiệp đạo diễn, còn nhớ nữa. Kỹ thuật vẽ mặt nạ tuồng mực từ xưa truyền lại. Mỗi chiếc mặt nạ
anh về làm giảng viên giảng dạy tuồng cũng dần thẩm thấu vào anh như một không chỉ là một tác phẩm hội họa gắn
và múa hát cung đình tại Trường Trung định mệnh, cho đến bây giờ, La Thanh liền với nhân vật sân khấu tuồng, mà nó
học Văn hóa Nghệ thuật Thừa Thiên Hùng có lẽ là người duy nhất ở xứ Huế còn là tuyệt tác thủ công của người vẽ,
Huế. Tại đây, anh đã biên soạn thành có thể nhớ và kẻ được chi tiết từng nét mang lại ánh hào quang sân khấu, mang
công giáo trình đào tạo giảng dạy tuồng vẽ trên những chiếc mặt nạ của hàng đến vinh quang cho người nghệ sĩ. Mỗi
và múa hát cung đình đầu tiên của Huế. trăm nhân vật trong hàng chục vở diễn mặt nạ là một tính cách, như trung hiếu,
Năm 2000, anh quay lại làm việc của tuồng. nhân ái, tinh thần dũng cảm, gian manh
xu nịnh hay hiểm ác. Mỗi tông màu gắn
với từng mô típ nhân vật cụ thể. Tất cả
phải thuộc nằm lòng để khi nét cọ đưa
lên, họ biết mình phải bắt đầu kẻ từ đâu
để mỗi mặt nạ tuồng là một tác phẩm
mỹ thuật đặc trưng riêng biệt của hội
họa sân khấu.
Mặt nạ là đạo cụ sân khấu quan
trọng bậc nhất của loại hình nghệ thuật
này. Mặt nạ tuồng có những quy định,
chuẩn mực và nguyên tắc riêng. Diễn
viên tuồng ngoài múa, hát, còn phải
biết vẽ mặt nạ. Song, vẽ sao cho đẹp,
cho đúng không đơn giản. Với La Thanh
Hùng, khi kẻ mặt nạ cho các nhân vật
của sân khấu tuồng, anh luôn tâm niệm
dù người nghệ sĩ có diễn xuất thành công
Nghệ sĩ tuồng hiện nay không còn nhiều, tuồng đứng trước nguy cơ mai một
NĂNG LƯỢNG MỚI Số 201 (27-5-2025) 59
