Page 49 - Tạp chí Năng lượng Mới số 203

bê tông cho các kênh đào, vì vậy dưới mạnh nhưng giờ đã biến mất, thủy sản nhận định. Các nghiên cứu chỉ ra, biển
ánh mặt trời nhiệt đới và cái nóng và các quần thể phụ thuộc vào thủy Aral biến mất đã khiến lượng bụi trong
nhiều khi lên đến 40 của vùng Trung Á, sản sẽ bị phá hủy. Các nguồn nước mặn khí quyển của khu vực này tăng gần gấp
0
50% nước của hai dòng sông đã ngấm sẽ bị ô nhiễm bởi phân bón và thuốc đôi trong giai đoạn 1984-2015, từ 14 triệu
vào cát bỏng hay bốc hơi. Thêm vào đó, trừ sâu. Bụi từ lòng hồ chứa đầy các tấn lên 27 triệu tấn.
hệ thống tưới tiêu không được thiết lập hóa chất công nghiệp sẽ trở thành mối Sa mạc hóa nguy hiểm giống như
thành đường ống dẫn nước ngầm như nguy hiểm đối với sức khỏe cộng đồng. biến đổi khí hậu, là mối đe dọa lớn đến
nhiều vùng khô hạn khác. Kết quả là, Bụi mặn thổi ra khỏi lòng hồ và đa dạng sinh học. Biển Aral là
trước khi về đến đồng ruộng, nước đã bám vào các cánh đồng lời cảnh báo nghiêm khắc
bị tổn thất 20-50%. làm thoái hóa đất. Khi Sa mạc hóa về hậu quả thảm khốc
Nước từ hai con sông Amu Darya đó, đất canh tác cần nguy hiểm giống như và phức tạp khi
và Syr Darya (vốn do băng tuyết tan ở một lượng nước biến đổi khí hậu, là mối không ưu tiên cung
vùng núi Himalaya tạo thành) bị lãng sông lớn hơn rất đe dọa lớn đến đa dạng sinh cấp đủ nước cho
phí rất nhiều và không còn đổ về biển nhiều để có thể môi trường địa
hồ Aral. Lượng nước bốc hơi ở biển hồ rửa sạch được học. Biển Aral là lời cảnh báo phương.
đã không được bù đắp liên tục. các chất ô nhiễm. nghiêm khắc về hậu quả thảm Do phía
Những năm 60, một lượng lớn Sự mất cân khốc và phức tạp khi không Bắc biển Aral
nước sông Syr Darya và Amu Darya đối này khiến vi ưu tiên cung cấp đủ nước nằm gọn trong
bị chuyển hướng để tưới cho 7 triệu khí hậu của khu cho môi trường lãnh thổ mình
ha cánh đồng bông của Liên Xô. Điều vực hoàn toàn thay địa phương. nên Chính phủ
này làm giảm lượng nước chảy vào đổi: mùa đông lạnh Kazakhstan đã mạnh
biển Aral, khiến hồ giảm đáng kể kích hơn, mùa hè nóng hơn tay cứu vớt biển Aral.
thước. Đến cuối những năm 80, hồ và hằng năm, những cơn bão Họ đã tu sửa lại các kênh
nước tách đôi. Hồ Aral Lớn nằm ở phía cát dữ dội đã rải cát và muối đi hàng dọc sông Kyr nhằm giảm bớt lãng phí
Nam, vẫn ở khu vực biên giới, trong trăm kilômét, phá hủy mùa màng, nguồn nước dọc tuyến. Đồng thời, các nỗ
khi hồ Aral Nhỏ giờ nằm hoàn toàn làm ô nhiễm nguồn nước uống và ảnh lực quốc tế đang hướng đến bảo tồn hồ
trong Kazakhstan. hưởng đến sức khỏe của hàng triệu Aral Nhỏ ở phía Bắc. Đê Kok-Aral được
2 thập niên nữa trôi qua và tình người dân. Nồng độ muối trong lượng xây dựng để ổn định dòng chảy của sông
hình tiếp tục xấu đi. Aral Lớn lại bị nước còn lại của hồ cũng tăng lên cao Syr Darya và trong 20 năm qua, mực
chia thành hai nửa: một nửa phía Đông hơn đại dương, giết chết đa số sinh vật nước ở hồ Aral Nhỏ đã tăng thêm 4m.
và một nửa phía Tây. bản địa trong hồ và làm sụp đổ hệ sinh Còn ở phía Nam, Uzbekistan chưa
Trong ảnh vệ tinh do Cơ quan Vũ thái địa phương. đề ra được các biện pháp khắc phục,
trụ châu Âu (ESA) mới công bố, hồ Aral “Đây chắc chắn là một trong những khiến mực nước biển tiếp tục xuống
Nhỏ phía Bắc (nằm phía trên hồ Aral thảm họa môi trường lớn nhất thế giới”, thấp, làm trơ trụi lòng hồ toàn cát lẫn
Lớn) bị băng bao phủ. Phần phía Tây Ibrahim Thiaw, Thư ký điều hành Công muối. Toàn bộ vùng phía Nam dự kiến
của hồ Aral Lớn chỉ còn là một dải nhỏ ước Liên Hợp Quốc về chống sa mạc hóa sẽ sớm khô cạn.
hẹp, trong khi phần phía Đông gần
như đã biến mất, để lại một vùng đất Việc hồ nước lớn biến thành sa mạc
mặn khô cằn. Vùng đất này chính là sa đã gây ra nhiều hậu quả nặng nề
mạc Aralkum - sa mạc trẻ nhất trái đất.
Khảo sát của Tổ chức Y tế Thế giới
(WHO) cho thấy, tất cả các nguồn nước
trong khu vực này có độ mặn gấp 4
lần mức cho phép. Các loại thuốc trừ
sâu và phân bón hóa học bị lạm dụng
quá mức tại các cánh đồng bông nên
đã làm ô nhiễm các nguồn nước. Nước
giếng khu vực này có nồng độ thuốc
trừ sâu gấp 17 lần mức tối đa cho phép,
các kênh dẫn nước nhiễm độc hơn
mức báo động 900 lần. Tổ chức Thầy
thuốc không biên giới (MSF) sau khi
phân tích các chất có trong cá, mỡ cừu
và trứng gia cầm cũng cho biết tất cả
đều có thuốc trừ sâu nồng độ cao.
Việc hồ nước lớn biến thành sa mạc
gây ra hậu quả nặng nề. Bởi biển Aral
từng có ngành đánh bắt cá phát triển

NĂNG LƯỢNG MỚI Số 203 (24-6-2025) 49