Page 48 - Tạp chí Năng lượng Mới số 203

NHÌN RA THẾ GIỚI

Sa mạc trẻ nhất

TỪNG LÀ BIỂN LỚN

QUANG ANH
Từng là một
trong những hồ
nước mặn lớn nhất
thế giới, biển Aral
dần khô cạn do bị
mất nguồn cung
cấp nước từ hai
con sông gần đó
và hiện nay đã
biến thành sa mạc
trẻ nhất thế giới.

Khi nước bị rút cạn, lượng nước còn
lại trở nên mặn hơn và dễ bốc hơi

guy cơ sa mạc hóa ngày càng phổ chỉ bằng khoảng 10% diện tích của hồ lớn
biến và dàn trải ở hơn 100 quốc gia, ban đầu.
ảnh hưởng nặng nề nhất đến một Biển Aral hiện nằm ở khu vực biên giới
Nsố nhóm dân số nghèo và dễ bị tổn giữa Kazakhstan và Uzbekistan. Tuy nhiên,
thương nhất. Hơn 75% diện tích đất của trái để hiểu được quá trình hồ nước thu nhỏ như
đất đã bị suy thoái và hơn 90% sẽ xảy ra vào hiện nay, cần trở lại thời Liên Xô. Thời điểm
năm 2050. Châu Phi và châu Á bị ảnh hưởng đó, hai nguồn nước ngọt chính của biển Aral
nhiều nhất. là sông Syr Darya và Amu Darya. Chúng
Các quốc gia như Uzbekistan và cung cấp nước ngọt, giúp duy trì hồ nước
Kazakhstan xung quanh biển Aral là tác khổng lồ trong một khu vực vốn khô cằn.
nhân chính khiến diện tích biển bị thu hẹp, Nguyên nhân gây ra hiện tượng bị coi
sa mạc hóa vì sử dụng quá nhiều nước để là một trong những “thảm họa môi trường
tưới tiêu nông nghiệp. gây sốc nhất hành tinh” chính là ý tưởng
Trước những năm 60 của thế kỷ XX, biển của Liên Xô cũ về việc thúc đẩy trồng bông
Aral là hồ nước lớn thứ 4 thế giới. Tuy nhiên, ở các vùng khô cằn. Lúc đó, bông được xem
gần 7 thập niên qua, hồ nước mặn khổng lồ là “vàng trắng”, có giá bán rất cao (mỗi kg
này dần chia tách thành những hồ nhỏ hơn, bông vải trị giá gấp 30 lần 1kg ngũ cốc). Các
phần lớn bề mặt ban đầu bốc hơi hoàn toàn kỹ sư quyết định để hai dòng sông Amu
Biển Aral đã liên tục thu hẹp
kể từ những năm 60 và để lại một sa mạc trẻ. Darya và Syr Darya tưới nước cho sa mạc,
Biển Aral từng có diện tích khoảng nơi bông có thể được trồng để xuất khẩu,
68.000km . Nếu giữ nguyên được diện tích nhưng việc thực hiện ý tưởng đã dẫn đến
2
này, đây sẽ là hồ nước lớn thứ 3 thế giới xét một thảm họa sinh thái.
theo diện tích bề mặt, chỉ sau biển Caspi và Kể từ thập niên 50, người ta đã cho xây
hồ Superior. Nhưng thực tế, danh hiệu này các đập chắn, kênh đào và một hệ thống tưới
đang thuộc về hồ Victoria. Hồ Victoria cũng tiêu rộng lớn dẫn nước đi gần 2.000km để
thay đổi kích thước trong vài thập niên qua, biến những ốc đảo trên đất Turkmenistan
nhưng không nhiều như biển Aral. Các hồ thành những cánh đồng bông bát ngát.
còn lại của biển Aral có diện tích bề mặt Tuy nhiên, các nhà thiết kế đã không đổ

48 NĂNG LƯỢNG MỚI Số 203 (24-6-2025)